Македонија

Новиот Закон за употребата на македонскиот јазик сѐ уште не се применува

Десет месеци по донесувањето во Собранието, (26 јануари 2024), Законот за употребата на македонскиот јазик не се применува.

Меѓу одредбите што тој ги содржи е формирање Инспекторат за надзор над примената на законот, но тој не профункционирал.

Проф. д-р Искра Пановска-Димкова, раководителка на Катедрата за македонски јазик на Филолошкиот факултет на Скопскиот универзитет, денеска изјави дека доколку почне да се применува законот, кој треба да го замени стариот од 1998 година, ќе биде многу олеснето и вработувањето на кадарот што завршил македонски јазик, со оглед дека законот пропишува задолжително лекторирање на сите материјали, вработување лектори во сите државни институции, издавачки куќи, медиуми...

- Законот што се донесе сѐ уште не е влезен во сила. Таму беше предвидено формирање Инспекторат, што не е случено. Во меѓувреме имавме избори, претпоставуваме дека им треба на луѓето време за да се снајдат на новите позиции, но очекуваме во најскоро време тоа да се случи, изјави раководителката на Катедрата за македонски јазик на УКИМ која денеска организираше Свечен час за одбележување 80 години од прогласувањето на македонскиот јазик за службен.

Според Пановска-Димкова, со примената на Законот за употреба на македонскиот јазик се очекува да се зголеми и интересот за студирање македонски јазик. Во оваа академска 2024/2025 година, на Катедрата за македонски јазик се запишале 20-ина студенти, слично колку и минатата година

- Бројот е сличен како минатата година, но ние сме задоволни со тој број. Битен ни е квалитетот. Тие деца што доаѓаат да се запишат да студираат македонски јазик доаѓаат со вистинска желба, а не по одбиеност од други факултети како што беше во минатите години. Имајте предвид дека и бројот на матуранти секоја година е сѐ помал и помал и не може да очекуваме којзнае колкав број на студенти, додаде Пановска-Димкова.

Катедрата за македонски јазик на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ денеска организираше Свечен час за одбележување осум децении од прогласувањето на македонскиот јазик за службен на Првото заседание на АСНОМ, на 2 август 1944 година.

Овој ноемвриски ден го избрале, рече таа, затоа што „токму во ноември пред 80 години почнала со работа и првата јазична комисија со цел да дојде до конечната кодификација на македонскиот јазик“. Тоа се случило на 5 мај 1945 година, датум кој од 2019 година кај нас се одбележува како Ден на македонскиот јазик.

- Првото заседание на АСНОМ за македонскиот народ е еден од ретките историски моменти што означуваат пресвртница во развојот на јазикот и на нацијата. Тоа е остварување на сонот на многу генерации Македонци дотогаш и една идеја водилка за која многумина ги изгубиле своите животи. Тоа е еден момент што вреди да се одбележи од сите институции, па така и од Катедрата за македонски јазик, истакна Пановска-Димкова.

Професорите од Филолошкиот факултет на УКИМ, Димитар Пандев и Емилија Црвенковска, на свечениот час имаа излагања за придобивките од АСНОМ за македонскиот јазик.

-Тоа беше заложба уште во времето на Михаило Апостолски, како водач на војската, којшто, меѓу другото, се залагаше македонскиот јазик да се воведе како службен јазик и тоа да биде определба и на АСНОМ, со цел да се санкционира употребата на другите јазици на територијата на Македонија, оние јазици што претходно биле во службена употреба. Значи, тоа е основен став од кој тргнува АСНОМ и го доведува македонскиот како службен јазик во македонската држава, изјави проф. Пандев.

Според него, и денес се опстојува на АСНОМ-ските позиции за македонскиот јазик, а во однос на промените смета дека „јазикот има способност да се рециклира, сето она што му е ненужно да го отфрла“ и оти „македонскиот јазик тоа успешно го прави во сите изминати осум децении“.

Проф. Црвенковска имаше излагање за значењето на АСНОМ за македонскиот јазик и просветата и се фокусираше на четири решенија на АСНОМ.

-Едното е, се разбира, кога Македонија станува државотворна и македонскиот јазик државотворен, тоа повлекува и понатамошна кодификација на она што е прогласено за службен јазик – втората одлука на АСНОМ. Трето е Декларацијата за еднаквост меѓу народите што живеат на територијата на Македонија, што е многу важно, и четвртиот аспект е просветата, како што се нарекува тогаш образованието. Оттогаш започнуваат првите училишта на македонски јазик, уште за времето на НОБ, на слободна територија. Со неверојатна брзина се реализирало зацртаното, во првите шест месеци веќе се формирани основни училишта, гимназии и Одлуката за универзитет каде што токму денеска се наоѓаме и чиишто корени се во АСНОМ-ските решенија, изјави проф. Црвенковска.

Во однос на грижата за македонскиот јазик денес, таа укажа на „непочитување на (јазичната) норма во одредени ситуации, неводење сметка за акцентирањето и за културата на говорот“.

-Во медиумите треба, исто така, да се води сметка за дикцијата, за истакнување битно од небитно кога се соопштуваат вести и за други недоследности за кои може да се работи и да се искристализираат, додаде професорката.

Свечениот час со поздравно обраќање го отвори деканот на Филолошкиот факултет на УКИМ, проф. д-р Владимир Мартиновски, кој рече дека решенијата донесени на Првото заседание на АСНОМ се „вертикали врз кои се гради македонската култура, наука и образование“.

Покрај излагањата организирани од Катедрата за македонски јазик, имаше и изложба во Државниот архив, насловена „АСНОМ – израз на суверената волја на македонскиот народ за остварување на неговото право на самоопределување“.

Македонија

Данела Арсовска нема да се кандидира за нов мандат

„Апсолутно не размислувам за нов мандат“ – се зборовите со кои градоначалничката Данела Арсовска денеска откри и ги отфрли сите можности повторно да се кандидира за прв човек на Скопје на локалните избори догодина. 

Причина за тоа, како што кажа, е поларизираната атмосфера која ја наметнуваат политички елити во државата, кои според нејзе не заслужуваат соработка со луѓе кои сакаат да донесат позитивни промени. Обвини, ако некој не „игра“ по нивно, тогаш се соочува со блокади и саботажи од страна на градскиот совет, а на тој начин вели одбива да работи.

-Јас кога се кандидирав за градоначалник ја имав поддршката од страна на ВМРО-ДПМНЕ, која за жал не успеа да се надмине себеси, односно неговото раководство, суетите се преголеми да му дозволите некому да работи без да му кажувате што и како да прави и благодарам, меѓутоа јас од такви луѓе и од луѓе кои што знаат само да саботираат и да блокираат не би сакала ни сакала никогаш повеќе да работам. - Данела Арсовска – Градоначалник на Скопје.

Арсовка ова го откри на претставувањето на новите шест ЦНГ - автобуси со кои се поднови ЈСП и се од турско производство, а се донација од ЕУ. Засега истите не се знае на која линија ќе сообраќаат, а на улица граѓаните ќе можат да ги видат за околу две недели, откако ќе завршат техничките процедури. Амбасадорот на ЕУ во земјава Рокас и министерот за животна средина Меџити кажаа дека пред се, со ваков тип на автобуси, целта е да се намали загадувањето.

Сепак, овие шест автобуси се далеку од решение на моменталната состојба на ЈСП. Се уште се користат владините 250те тони гориво кои беа позајмени на претпријатието, а се доволни за 10 до 14 дена. Во меѓувреме распишана е јавна набавка по скратена постапка за директно преговарање со добавувач, но до каде е процедурата, градоначалничката не откри. Арсовска сепак посочи дека главниот проблем останува долгот од државата кон претрпијатието за студентски стандард кој во јануари ќе изнесува 10 милиони евра, пари кои се потребни за сервисирање на автобусите, од кои повеќето се со дефекти паркирани во депоата.

Македонија

Хуманитарен концерт на неколку штипски здруженија

Здружението на слeпи лица-Штип заедно со фолклорниот ансамбл „Ветерани“ и здружението на пензионери организираат хуманитарен концерт, кој  вечер ќе се реализира на сцената на Центар на култура „Ацо Шопов“ Штип со почеток од 18 часот. 

Претседателот на Здружението на слепи лица, Драги Витанов вели влезот е слободен, но со можност граѓаните, љубителите на народната музика да донираат средства, кои ќе се искористат за голем број активности на здружението на слепи лица, кои догодина слават 70 годишен јубилеј.

-Собраните средства ќе бидат наменти за активности на здружението на слепи лица на град Штип. Планираме да организираме меѓународни шаховски турнири, концерт, ќе имаме гости од Бугарија и Сребија и слично, изјави Витанов.

Овој концерт се реализира за првпат годинава, со тенденција да прерасне во традиција. Концертот ќе се одвива во неколку делови, а ќе има гости од повеќе градови од државата.

-Од нашиот град ќе бидат група „Бекрии“, оркестарот при здружение на пензионери Штип, пеачката група „Орнаменти“, народниот оркестар, гости ќе имаме од Кочани, пријатели од Пробиштип, Штип и солисти од слепите лица од Кочани и Штип, вели Ванчо Ристов претседател на Фолклорен ансамбл на ветерани-Штип.

Македонија

Дали имало состанок за враќање на Груевски во Македонија?

Четири дена по ред, откако неделникот Фокус објави текст за наводната средба кај поранешниот претседател Пендаровски лани на која се договорало враќање на Груевски, коалицијата ВРЕДИ ги прозива ДУИ и Ахмети и бара одговори.

Преку соопштение од ВРЕДИ тврдат дека планот, кој за нив е нож во грб на Албанците, бил оркестриран токму од високо позиционирани луѓе во ДУИ.

-За враќање на Груевски и амнестија беа искористени тајните средби, притисокот врз институциите и вмешаноста на високи функционери. Но, овој срамен план пропадна и сега Албанците бараат одговори. Од Скопје му велиме на Али Ахмети, немој да се криеш во Швајцарија, туку врати се и дај отчет. Зошто сета оваа љубов кон Груевски? Што имаш ти со тоа? Какви пазарења направивте и што се обидувате да скриете од Албанците?....прашуваат од ВРЕДИ.

Темата за наводната средба што се одржала во март 2023 година во Вила Водно, за која и претходно се шпекурираше во јавноста, се актуелизира откако Фокус објави детали, според кои целата операција била пробиена од вработен во кабинетот, близок до Блерим Беџети, кој според информациите на недлелникот не забележан од никого успеал да го сними состанокот на кои присуствувал целиот државен врв, челниците на ДУИ и дел од највлителните амбсадори..

-Административен службеник во кабинетот на тогашниот претседател Стево Пендаровски тајно снимил дел од разговорите што се воделе на тој начин што влегол во кабината каде што се вршел превод за потребите на еден учесниците на таа средба, и успеал без никој да го забележи да го остави телефонот вклучен на снимање, после исто така без никој да го примети да го земе телефонот. Од таа аудио снимка која трае некои 40 минути направен е извештај. За тоа говореше и Груевски во контекст дека тој бил наводниот крунски доказ за тој да биде обвинет од сегашното раководство на ВМРО ДПМНЕ дека имал таен договор со власта за амнестија,- изјави – Влатко Стојановски – новинар во Фокус .

Транскриптот од средбата, како што пишува Фокус, завршил кај Блерим Беџети кој тогаш беше дел од огнената група која се отцепи од ДУИ, а откај него извештајот дошол до ВМРО ДПМНЕ.

Беџети, исто како и ДУИ претходно, во целост ги демантира наводите. Во телефонски разговор за Канал 5 вели дека ќе бара извинување од Фокус, а ако не го добие ќе поднесе тужба.

За оваа наводна средба, во јавноста уште тогаш се говореше во контекст на устваните измени и обидот да и се наштети на тогашната опозиција, но никој официјално не ја потврди. Единствено претседатлот Пендаровски во интервју кажа дека од некои актери на политичката сцена неформално бил консултиран за помилување на Груевски, но рече дека тоа експресно го отфрлил како можност.

притисни ентер