ПАСОК, кој во минатото беше доминантна партија во Грција, сега има шанса да се натпреварува со десноцентристичката Нова демократија, предводена од премиерот Киријакос Мицотакис. Сириза, која до неодамна беше водечка опозициска партија, сега има само 29 пратеници, додека ПАСОК располага со двајца повеќе.

Падот на Сириза започна со серија внатрешни проблеми, вклучувајќи борби за лидерската позиција. Клучен момент беше напуштањето на двајца пратеници, кои дополнително ја ослабнаа партијата.

Со новиот статус како главна опозициска партија, ПАСОК добива и поголеми привилегии, вклучувајќи повеќе време за говор во парламентот. Партијата планира да го искористи овој момент за да привлече гласачи кои се незадоволни од владејачките партии.

ПАСОК беше на власт во Грција повеќе од три децении, но изгуби голем дел од поддршката на граѓаните по 2010 година, кога прифати меѓународен пакет помош во замена за строги мерки за штедење.

Сириза дојде на власт во 2015 година со ветување дека ќе ја прекине политиката на штедење, но подоцна го промени курсот и прифати нов пакет помош. Последниот изборен пораз на Сириза во 2023 година доведе до оставка на лидерот Алексис Ципрас, кој беше заменет од Стефанос Каселакис. Сепак, неговото раководење предизвика незадоволство кај пратениците, што доведе до нивно напуштање и формирање нова група. Каселакис подоцна најави создавање нова политичка партија, со што дополнително ја ослаби Сириза.

Основачот и извршен директор на „Спејс-Икс“ (SpaceX), Илон Маск е убеден дека ќе ги лансира своите „Старшип“ ракети на Марс во 2026 година, а дел од товарот ќе бидат и неговите роботи „Оптимус“ (Optimus) и електричните теренци „Сајбертрак“ (Cybertruck).

Идеално би било да има самоуправувачки системи за производство на гориво и кислород на Марс, така што овие ресурси ќе бидат подготвени за пристигнувањето на астронаутите, кои ќе тргнат на патување до Црвената Планета во 2028 година. Исто така, би било добро „Оптимус“ и „Сајбертрак“ да ги подготват местата за слетување за идните мисии. Во таа смисла, намерата на „Спејс-Икс“ е да ја искористи тн. „Сабатијерова реакција“ што вклучува јаглерод од атмосферата и водород од мраз. Со ова се произведува метан и вода.

Што се однесува до екстракцијата на вода, таа ќе се добие со ископување на мразот на Марс, особено на неговите поларни области, каде што го има во изобилство. Освен тоа, според „Спејс-Икс“, атмосферата на Марс се состои од 95 отсто јаглерод.

Во процесот на електролиза на водата, се вели, освен водород, се произведува и кислород што може да се претвори и во течност за употреба како ракетно гориво.

Моторите „Раптор“ (Raptor) на „Спејс-Икс“ се создадени да користат течен метан и течен кислород. Затоа, овие природни богатства на Црвената Планета, се погодни за користење. Енергијата потребна за овие процеси може да се добие со помош на сончеви панели.

Од друга страна, пак, Маск има намера да го тестира својот теренец и роботите - во смисла и на проучување на способностите на вештачката интелигенција за поддршка на човечкиот живот на Марс. „Сајбертрак“ има робусна конструкција, а неговиот електричен механизам е погоден за теренот на Марс и може да се користи за превоз на астронаути и пренос на опрема. Ова возило може да се движи на тешки терени и да влече потешки товари.

А пак, „Оптимус“ е понапреден вид човековидни роботи. Работи со помош на ВИ, за да може оптимално да се прилагоди во околината и за помош во извршувањето различни задачи. Тоа е флексибилен робот којшто може да се користи и за повторливи задачи, како што се сервисните работи. Може да се користи и за поставување структури, поправка на машини на Марс и слично.

Годишниот раст на вкупните депозити во октомври изнесува 11,0%, а произлегува од зголемените депозити на двата сектора, со поизразен придонес на секторот домаќинства. Вкупните кредити, пак, на годишна основа се зголемени за 9,2% како резултат на зголеменото кредитирање на двата сектора, при поизразен придонес кон растот на кредитите на корпоративниот сектор, соопшти Народна банка.

Во октомври 2024 година, паричната маса се зголеми за 1,6% на месечна основа, како резултат на зголемувањето на депозитните пари, краткорочните депозити и долгорочните депозити до две години, при остварен пад на готовите пари во оптек. Анализирано на годишно ниво, паричната маса бележи зголемување од 9,1%, во поголем дел поради растот на депозитните пари, при позитивен придонес и на долгорочните депозити до две години и готовите пари во оптек, додека краткорочните депозити забележаа пад.

Вкупните депозити во октомври, забележаа месечно зголемување од 1,7% поради растот на депозитите кај двата сектора, којшто е поизразен кај корпоративниот сектор. Годишниот раст на вкупните депозити од 11,0% произлегува од зголемените депозити на двата сектора, со поизразен придонес на секторот „домаќинства“.

Во октомври, вкупните кредити остварија раст од 1,8% и 9,2% на месечна и на годишна основа, соодветно. Месечната и годишната промена се резултат на зголеменото кредитирање на двата сектора, при поизразен придонес кон растот на

кредитите на корпоративниот сектор.

Кај вкупните депозити на корпоративниот сектор, во октомври, е забележан месечен раст од 3,2%, којшто пред сè се должи на повисоките депозитни пари и краткорочни депозити во денари, при остварен раст и на долгорочните депозити, додека краткорочните депозити во странска валута забележаа пад. Споредено на годишно ниво, депозитите на корпоративниот сектор се повисоки за 10,0%, во поголем дел како резултат на растот на депозитните пари, а дополнителен позитивен придонес имаат и долгорочните депозити и краткорочните депозити во денари, додека краткорочните депозити во странска валута бележат намалување.

Овој месец, кредитите на корпоративниот сектор5 остварија месечен раст од 2,8%, при годишен раст од 10,4%, соодветно. Притоа, месечната и годишната промена во целост се должат на зголеменото кредитирање во денари, при остварен

пад на кредитите во странска валута.

Вкупните депозити на домаќинствата, во октомври, се зголемени за 0,7% на месечно ниво, во целост како резултат на растот на долгорочните депозити во денари и во странска валута, во услови на забележан пад кај краткорочните депозити и депозитните пари. Годишниот раст од 11,7% се должи на повисоките депозитни пари и долгорочните депозити во денари и во странска валута, додека краткорочните депозити бележат намалување.

Кредитите на домаќинствата во октомври забележаа месечно и годишно зголемување од 0,9% и 8,2%, соодветно. Промената кај двете основи произлегува од растот на кредитите во денари и во странска валута, со поголем придонес на кредитите во денари.

Гледано според намената на кредитите одобрени на физичките лица, потрошувачките и станбените кредити како најзастапени категории бележат месечен раст од 0,9% и 1,1%, соодветно, како и годишен раст од 7,2% и 11,3%, соодветно. Овој месец, кај автомобилските кредити е остварено месечно и годишно зголемување од 0,9% и 13,6%, соодветно. Кредитите одобрени на

кредитни картички и негативните салда на тековните сметки, во октомври, се повисоки за 0,2% и 1,5%, соодветно, на месечна основа, додека на годишна основа бележат намалување од 8,5% и 0,8%, соодветно. Кај кредитите одобрени врз други основи е забележано месечно зголемување од 0,4%, во услови на годишен пад од 16,1%.