Јанкоски од Народната банка: Работиме на нова регулатива за јакнење на киберотпорноста

Народната банка постојано работи на унапредување на регулативата за осигурување на дигиталната отпорност во финансискиот сектор. 

Започнати се активности за усогласување на домашната регулатива со европскиот Закон за дигиталната оперативна отпорност (англ. Digital Operational Resilience Act − DORA), со што ќе се воспостават унифицирани стандарди за заштита, пријавување и справување со сигурносните инциденти, обезбедување непрекинатост во работењето, поголема контрола на надворешните лица кои обезбедуваат важни оперативни функции и засилена комуникација и координација на сите институции во финансискиот сектор на нашата држава, пишува Горан Јанкоски, главниот супервизор за информациските системи на Народната банка во колумна за билтенот на Македонската банкарска асоцијација.

Јанкоски наведува дека дигиталната отпорност се дефинира како способност за заштита, справување и брзо обновување на деловните процеси на финансиската институција од настани коишто може да предизвикаат нивен прекин. „Законот треба да обезбеди поддршка на процесот на дигитална трансформација, правилна примена на новата технологија и поттикнување на иновативноста во новото време на дигитални финансии. Народната банка во моментов подготвува нова Одлука за Методологија за сигурноста на информативниот систем, усогласена со насоките на Европскиот банкарски орган (ЕБА) за управување со ризиците поврзани со сигурноста. Оваа одлука би била вовед во активностите за подготовка и воведување нов закон за унапредување на дигиталната оперативна отпорност во финансискиот сектор, усогласен со ДОРА“, посочува Јанкоски.

Клучните области коишто се опфатени со Законот за дигиталната оперативна отпорност се управувањето со ИТ-ризикот, управувањето со ризикот од пренесување на извршувањето оперативни функции или услуги од надворешни лица и нивен надзор, тестирањето на дигиталната отпорност, управувањето со ИТ-инциденти, споделувањето (размена) информации итн. „Законот создава регулативна рамка и воведува стандардизирани и хармонизирани принципи за заштита од заканите од дигиталниот простор, коишто треба да бидат исполнети од институциите во финансискиот сектор со примена на потребните контроли за заштита, соодветно управување со сигурносните инциденти и нивно пријавување до надлежните тела во земјата и ЕУ. Како новитет се воведува барањето за спроведување тестирање на дигиталната отпорност, во согласност со кое финансиските институции треба да спроведуваат редовни тестирања на своите ИТ-системи и услуги, за што треба да се известат и регулаторните органи. Исто така, со Законот се воспоставува рамка за соработка и комуникација помеѓу институциите во секторот, домашните и меѓународни надлежни тела и други учесници со цел да се унапреди оперативната отпорност“, пишува Јанкоски.

Поради засиленото присуство на банките на современите канали, дигитализацијата на банкарските производи и услуги и постојаниот пораст на ризиците поврзани со заканите во дигиталниот простор почнувајќи од 2003 година, Народната банка активно работеше на дефинирање на потребната регулатива во подрачјето, којашто постојано се надградува во согласност со најдобрите стандарди и практики на ЕУ.

Во посета на Бигорски манастир митрополитот Илија и православни верници од Финска

Во посета на Бигорски манастир престојува група од триесетина млади православни лица од Финска, предводени од митрополитот на Оулу г. Илија, од автономната црква на Финска.

- Младите поклоници дојдоа од разни места на епархијата на митрополитот, којашто се наоѓа во северниот дел на Финска. Тие ја избраа Бигорската Обител, за да се запознаат со монашкиот начин на живот. За време на престојот имаат можност да се запознаат со мисијата и со секојдневието на нашето братство, препознавајќи го автентичниот дејствителен православен дух на нашиот старец и игумен, епископ г. Партениј, и на монашките заедници под негово духовно раководство, информираше за МИА, отец Крил.

Посебно срдечна била срдбата со владиката Партениј, со кого разговарале за историјата на манастирот и за монашкиот живот.

-Всушност, желбата да се сретнат и да поразговараат со него им беше главната цел заради која допатуваа дури дотука. Одговарајќи со родителска љубов на нивната добра желба, старецот од срце им говореше за благодатниот живот во Христа, споделувајќи со нив примери од своето лично искуство. Тој исто така, им кажа прекрасни видувања и искуства за монашкото жителство. Младите со внимателност го слушаа и му поставуваа прашања, видно допрени од неговите топли и полни со доживеана мудрост зборови, додава отецот.

Заедно со нив се и јероѓаконот и епархиски секретар Артури Хирвонен и учителот по црковна музика, хорархот протопсалт Маркус Хаенинен.

Според отец Кирил, автономната црква на Финска брои околу 56.000 православни христијани. Составена е од три епархии, на чело со архиепископот г. Лав. Карактеристично и за пример е тоа што црквата е една, а во неа се црквуваат верници што зборуваат различни јазици, а со тоа и богослужбите се извршуваат на разни јазици, како: фински, руски, шведски, сами(лапонски), грчки и романски. Изминатото лето Црквата на Финска прослави 100 години од добивањето на томосот за автономија во 1923 од страна на Вселенската патријаршија, а на прославата присуствуваше и самиот патријарх г. г. Вартоломеј.

Обвинети за воени злосторства поранешниот директор и двајца чувари на затворот во Приштина

Специјалното обвинителство на Косово соопшти дека до Основниот суд во Приштина поднело обвинение за воени злосторства, во отсуство, против три лица од српска националност, со иницијали Л.Ч., П.Б. и М.И., јави дописникот на МИА од Приштина.

Според соопштението, еден од обвинетите во времето на војната бил директор на Окружниот затвор во Приштина.

„Специјалното обвинителство информриа дека обвинетиот Л.Ч., во својство на службено лице - директор на Окружниот затвор во Приштина, во периодот на вооружениот конфликт, поточно војната во Косово 1998-1999 година, во затворот во Приштина и одделението во Липјан, во соизвршителство со други службеници од овие затвори го сториле кривичното дело ‘воени злосторства против цивилното население’ од член 142 во врска со член 22 од ЗП на РСФЈ, сега инкриминиран по Член 144, 145, 146 и 147 поврзани со член 31 од КЗРК“, се наведува во соопштението.

За другите двајца се вели дека биле чувари во истиот затвор.

„Обвинетите П.Б и М.И., во својство на службени лица - стражари на затворот Приштина и паралелката во Липјан, за време на вооружениот конфликт, поточно војната во Косово 1998-1999 година, во затворот во Приштина и одделението во Липјан, во соизвршителство и со други службеници од овие затвори, сториле кривично дело ‘Воени злосторства против цивилното население’ од член 142 во врска со член 22 од ЗП на РСФЈ, сега инкриминиран по член 144, 145, 146 и 147 поврзани со член 31 од КЗРК“, се наведува во соопштението.

Македонија 2025: Дијаспората подава рака, да се фокусираме на дигитализација, ......

Дијаспората подава рака, да се фокусираме на дигитализација, борба против корупцијата, подобра регулатива и стабилни институции.

Постојано подаваме рака, сакаме да и помогнеме на која и да е влада за да го подобриме системот на привлекување инвестиции, и странски, но и од дијаспората. Не сме до сега многу успешни во тоа. Во моментов подаваме рака за две клучни области - дигитализација и конкурентност, конкурентност повеќе во смисла како да ја подобриме регулативата, како да создадеме повеќе извозници, но како да ги промениме и институциите за да бидат по наклонети кон економски развој и сето тоа во насока на постигнување пет отсто стапка на раст, порачаа директорите на Македонија 2025.

Тие денеска, на прес-конференцијата по првиот панел од Самитот во Скопје, истакнаа дека за да има што повеќе инвестиции од дијаспората во земјава, неопходни се стабилни институции, економски можности за инвестирање и искоренување на корупцијата.

Дијаспората, како што беше речено, засега им помага на домашните фирми за да почнат или да реализираат што поголем извоз, но таа помош и поддршка треба подобро да се канализира.

Еден од приоритетите на кои мора да се работи, нагласија директорите, е и брендирање на државата, на тоа како ќе не препознаваат во светот - како бизнис дестинација, дестинација со одлични образовни институции,... Тие повторно укажаа и на потребата од подобар образовен систем и инфраструктура, што ќе овозможи да фатиме економски приклучок со сите останати земји во регионот и пошироко.

- Инвестициите од дијаспората или наречени директни инвестиции од дијаспора се нешто што оди заедно „рака под рака“ со странските директни инвестиции и веројатно важат истите услови и за дијаспората и за странците дали ќе инвестираат. Условите се знае кои се, стабилни институции, силни институции, да нема корупција и секако, да има економски можности за инвестирање. Од оние што се присутни на Самитот, членови на Одборот, директори,..., тоа се приватни формации и да, инвестирале во Македонија, имаат свои бизниси тука, но уште поважно е дека работат со домашните бизниси, им го трасираат патот во тоа да работат, извезуваат низ целиот свет, а исто така и преку нашата посебна програма „Контектум мк“ или „Поврзете се со Македонија“ голем дел или 90 лица од дијаспората се вклучени во менторирање и работа со домашни компании токму за да им помогнат како да почнат да извезуваат или да го зголемат својот извоз. Дијаспората навистина многу помага, но мислам дека треба повеќе да се канализира таа поддршка и се надевам дека со градење силни институции, дијаспората уште повеќе ќе се вклучи во економскиот и демократскиот развој на Македонија, изјави извршната директорка на Македонија 2025, Никица Мојсовска Блажевски.

Осврнувајќи се на она што треба да се подобри на институционално и на државно ниво, извршната директорка рече дека некогаш властите имаат слух, а некогаш не.

-Ние сме невладина организација, инвестираме доста време, енергија и средства за да ги направиме работите подобро. Меѓутоа, за да имаме поголем импакт навистина морате да соработувате со владата и со владините институции. Ние правиме обука за наставници во основно образование како да предаваат подобро, да ги заинтересираат децата, меѓутоа ќе обучиме 50 или 100 наставници, а сосема е друг импактот ако ги обучиме сите наставници од основно образование во Македонија, објасни Мојсовска Блажевски.

Васко Кроневски, член на Одборот на директори, потенцира дека иновациите и новите технологии се клучниот начин за економски развој, борба против корупцијата и постигнување раст од најмалку пет проценти.

-Неопходна е дигитализација на владини услуги за граѓани, на владини услуги за компании, но неопходни се и дигитална писменост за граѓаните и дигитални бизниси. Подготвени сме заедно со владата да им помогнеме на бизнисите да се трансформираат дигитално. Во голема мера постои начин како државата може да помогне. Постојат многу начини како може да се поттикне развојот на малите и средни претпријатија низ дигитализација. Треба сите да работиме на создавање еко систем за дигитализација на малите претпријатија, истакна Кроневски.

Тој смета дека недостасуваат вистински консултанти кои знаат и ја разбираат проблематиката на секоја од индустриите кај малите и средни претпријатија кои би имале дигитални вештини за да можат да изработат стратегии за развој и да им се помогне да тргнат по тој пат.

-Ни недостасува и свеснот кај малите и средните претпријатија, кај претприемачите, за придобивките од дигитализацијата и како таа ќе ги направи поконкурентни на странските пазари и поимуни на влијанието на глобализацијата на домашниот пазар. Зголемувањето на дигиталните вештини исто така. Ова се полиња каде може со регулатива, со најразлични поддршки од државата, низ даночни олеснувања и други придобивки да им се помогне на компаниите за тие да ги реинвестираат средствата во оваа област. Тука сме да зборуваме со државата за најразлични програми и се надеваме дека ќе најдеме разбирање за заеднички партнерски однос за имплементација на некои од овие мерки, рече Кроневски.

Живко Мукаетов, член на Одборот на директори, се осврна на создавањето квалитетни кадри и укажа дека мора да се инвестира во нови технологии, знаење и вештини.

-Ќе биде многу тешко ако сите ние во својот сегмент на работење не се охрабриме и ако дополнително не внесеме енергија и ресурси, секако, потпомогнати со клима добра за раст и развој. Ако секој во својот дел на делување даде екстра ангажман, а убеден сум дека имаме и ресурси и знаење, ќе можеме да одиме напред и да го следиме приклучокот. Ни треба комбинација од она што ние го даваме и од она што се нови технологии, како и добра, мотивирачка климаза работа, со конкретна поддршка на одредени програми за да може да ги подбутнеме работите, оцени Мукаетов.

Директорите на Македонија 2025 најавија состаноци со повеќе владини институции и со идниот мандатар на владата Христијан Мицкоски и неговиот тим. Мицкоски утре, како што е предвидено, треба да го затвори дводневниот Самит.

-Ќе подадеме рака за поддршка и помош во било каква и да е форма - човечки ресурси, знаење, контакти, финансиски средства, навистина сме спремни. Неколку пати упативме пораки дека ова е еден пресврт или може да биде и треба да биде пресврт во нашата економија и развој и дека ние сме спремни тука да одиграме многу конструктивна улога, заклучи извршната директорка на Македонија 2025, Никица Мојсовска Блажевски.

притисни ентер