Некои хемикалии кои би можеле да играат клучна улога во потеклото на животот веќе се пронајдени на Црвената планета. Мисијата на Марс научната лабораторија на роверот Кјуриосити на НАСА, кој слета на Марс во 2012 година, пронајде траги од органски материјали во примероците од почва и карпи.
Тие вклучија соединенија составени од јаглерод, водород и други елементи кои често се дел од органски соединенија, но тие не биле доволни недвосмислено да го потврдат присуството на биолошки молекули. Истражувањата исто така покажале дека Црвената планета имала вода, односно реки, езера и мориња.
Меѓутоа, новото истражување, претставено во списанието Nature, отиде чекор подалеку - покажа дека на соседната планета постои механизам многу важен за потеклото и развојот на животот - циклусот на наизменични влажни и суви периоди.
Имено, мисијата Curiosity Rover на НАСА пронашла пукнатини во древната марсовска кал кои се формирале за време на долги циклуси на променливи влажни и суви услови. Имаат карактеристична шестоаголна форма, што укажува на тоа дека споменатите циклуси во областа, наречени Понтури, се повторувале во подолг период.
Ова откритие е многу возбудливо бидејќи го дава првиот јасен доказ за постоењето на сезонски алтернации влажно-суво на почетокот на Марс. „Овие посебни пукнатини од кал се формираат кога се повторуваат влажни-суви услови - можеби сезонски“, вели водечкиот автор на истражувањето, Вилијам Рапин од францускиот Институт за астрофизика и планетологија.
Научниците не се сигурни како започнал животот на Земјата, но според една теорија, токму таквите циклуси на копното помогнале да се создадат сложени хемиски градежни блокови потребни за микробиолошки живот.
Роверот Curiosity постепено се искачува на седиментните слоеви на планината Шарп, висока околу 5 километри, лоцирана во кратерот Гејл. На тој пат во 2021 година, тој откри пукнатини во калта по дупчење примероци од карпата лоцирана во преодната зона помеѓу слојот богат со глина и повисокиот слој збогатен со солени сулфатни минерали. Додека глинените минерали обично се формираат во вода, сулфатите обично се формираат кога водата се суши. Минералите присутни во различни области на кратерот Гејл одразуваат различни периоди во неговата историја.
Авторите на студијата во воведот пишуваат дека Марс има добро сочуван седиментен запис кој е стар милијарди години, бидејќи немало тектонска активност од видот што постои на Земјата долго време.
Понатаму, авторите посочуваат дека басенот за испарување Гејл, бидејќи алтернацијата на влажно-суви периоди може да промовира пребиотичка полимеризација, можело да биде особено погоден за хемиска еволуција што можело да доведе до потекло и развој на животот.
„Евидентираните полигонални обрасци се физички и временски поврзани со преминот од смектитни глини во слоеви кои носат сулфат, што е глобално распространета минерална транзиција, климатски режим сличен на оној на Земјата, како и површински средини погодни за пребиотичка еволуција“, пишуваат авторите.
Околините подложени на циклуси на влага и сувост се сметаат за соодветни, а можеби дури и неопходни за т.н. пребиотичка хемиска еволуција која претходела на еволуцијата на животот.
Авторите на трудот пишуваат дека поради сушењето, активноста на водата се намалува, а концентрацијата на растворливите компоненти во преостанатата течност се зголемува, што промовира зголемување на брзината на реакции, особено за реакции од повисок ред.
„На пример, реакциите кои создаваат нуклеотиди од нивните составни нуклеобази (рибоза и фосфат) создаваат вода и затоа се фаворизирани од ниските водни активности. Но, најважно е дека реакциите на полимеризација неопходни за развој од нуклеотиди до РНК или ДНК и од аминокиселини до протеини бараат чекори на дехидрација што се покажало дека се олеснети со циклуси на влажна-сува адсорпција на нуклеотиди со размена на катјони на базалните површини и затоа се смета дека ја фаворизираат концентрацијата и полимеризацијата на органските соединенија.Под соодветни услови на животната средина, „топлите барички“ на Дарвин можеле да поттикнат реакции за полимеризација на макромолекули и континуирани циклуси на влага и сувоста ја зголемиле веројатноста за хемиска еволуција кон потеклото на животот“, се објаснува во студијата.
Истражуваната транзициска зона обезбедува евиденција за период во кој преовладувале долги сушни периоди и езерата и реките кои некогаш го исполнувале кратерот почнале да се повлекуваат. Како што калта се суши, таа се собира и напукнува во пукнатини во форма на Т, кои Кјуриосити ги откри претходно на локацијата наречена Old Soaker, група пукнатини од кал пониско на планината Шарп. Тие споеви се доказ дека калта на Old Soaker еднаш се формирала , па се исушила.
Но, повторената изложеност на вода и сушата кои ја создадоа калта на Понтур предизвикаа пукнатините во облик на Т да омекнат и да станат во Y-облик, на крајот формирајќи шестоаголна шема.
Шестоаголните пукнатини во преодната зона продолжиле да се формираат дури и откако врз нив се наталожил нов талог, што покажува дека влажно-сувите услови продолжиле во текот на долг период. Прецизниот ласерски инструмент на Curiosity ChemCam потврди дека по должината на рабовите на пукнатините има тврда кора од сулфат, што не е премногу изненадувачки со оглед на близината на сулфатниот регион.
Откритието дава нови докази за поддршка на теоријата дека Марс можеби бил погоден за микробиолошки живот.
Иако сè уште нема дефинитивен доказ за живот на Марс, новите наоди даваат нови возбудливи индиции кои би можеле да помогнат во решавањето на загатката.