Европската комисија истакна дека овој прекин на дистрибуцијата на гасот нема да предизвика позначајни проблеми, имајќи предвид дека по мерките за намалување на зависноста на ЕУ од руски енергенси, преземени по инвазијата на Москва врз Украина, преку украинска територија се транспортираат само околу пет проценти од вкупниот увоз на природен гас во Унијата.
- Повеќе од една година конкретно работиме на адаптирање на сценарио без транзит на руски гас преку Украина, посочи Европската комисија.
Како резултат на овие подготовки зајакната е гасната инфраструктура на Унијата и се преземени напори за обезбедување на алтернативни извори за снабдување со енергенсот на земјите погодени од украинската одлука.
Операторот за дистрибуција на енергенсот „Украински систем за пренос на гас“ (ОГТСУ) соопшти дека од вчера „испораките преку единствената влезна точка за руски гас во Украина се свеле на нула“.
Петгодишниот договор со рускиот државен оператор „Газпром“ за транспорт на руски гас преку територијата на Украина беше склучен во 2019 година. Неговата важност истече на 1 јануари и Киев одби да го продолжи како реакција на инвазијата на Русија врз земјата.
Преку украинска територија претходно се транспортираше речиси една третина од рускиот енергенс продаден во Европа, додека другиот дел се дистрибуираше преку гасоводот „Турски поток“, кој минува по дното на Црното Море, или со испораки на течен природен гас (ЛНГ).
Уште од почетокот на руската инвазија врз во Украина во февруари 2022 година, ЕУ започна со преземање мерки за намалување на зависноста од руски енергенси, но неколку источноевропски држави голем дел од нивните енергетски потреби се уште ги обезбедуваат од Русија.
Австрија уште во декември реши да го раскине договорот за „Газпром“ за снабдување со руски гас обезбедувајќи алтернативни извори, додека Бугарија и Унгарија, заедно со Србија, најголем дел од енергенсот го обезбедуваат преку гасоводот „Турски поток“. На овој начин, украинската одлука најмногу ги погоди Молдавија и Словачка.
Како одговор на украинската одлука, Молдавија воведе 60-дневна вонредна состојба за справување со недостигот на енергенсот, согласно која се ограничува потрошувачката на енергија, осветлувањето во јавните згради и употребата на лифтови.
Дополнително, „Газпром“ уште во саботата соопшти дека ќе ја запре испораката на гас за Молдавија поради „спор околу долгот“ на земјата.
Кишињев ваквата најава на рускиот оператор ја оквалификува како „угнетувачка тактика“ на Москва. - Кремљ уште еднаш прибегна кон енергетска уцена со цел да влијае на парламентарните избори во 2025 година и да го поткопа нашиот европски пат, изјави претседателката на Молдавија, Маја Санду.
Од друга страна, Словачка жестоко ја осуди на постапката на Украина, при што словачкиот премиер дури упати и писмо до Брисел реагирајќи на украинската одлука
- Прифаќањето на едностраната одлука на украинскиот претседател е целосно ирационално и погрешно, наведе Фицо во писмото до Брисел, посочувајќи дека таа ќе има „големо финансиско влијание“ во актуелниот „комплициран економски период“.
Фицо дури лично отпатува во Москва на средба со рускиот претседател Владимир Путин, за да изнајде начини за продолжување на снабдување на Словачка со гас од Русија.
Тој се закани и со прекин на снабдувањето на Украина со електрична енергија преку енергетската мрежа што минува низ Словачка, во услови кога на земјата и е потребен увоз на струја од странство, затоа што украинската инфраструктура оштетена од руско систематско бомбардирање со своето производство не може да ги задоволи домашните потреби.